کتاب تاریخ اصول فقه

کتاب تاریخ اصول فقه

کتاب تاریخ اصول فقه

کتاب تاریخ اصول فقه نحوه ی اجتهاد در عصر پیامبرﷺ و خلفای راشدین و تاثیر همجواری مسلمانان با اهل کتاب و میزان دوری و نزدیکی مسافت با مدینه، پراکندگی فقها، امکان استفاده از اجماع یا آرای فردی، تشکیل دو مکتب اهل حجاز و اهل رای، سنت گرایی و فرد گرایی، جمع بین آرای هر دو مکتب و پایه گذاری دو طریقه متکلمان و فقیهان، نقش اشاعره و معتزله در پویایی و شکوفایی اصول فقه، رابطه بین کلام و اصول، جمع بین مکاتب، تأثیر و تأثر علم اصول فقه، ظهور شاطبی و طرح و الگوی جدید مکتب مقاصدی و مکتب تخریح فروع از اصول و ضرورت پیدایش اصول فقه از زوائد، همگی در کتاب تاریخ اصول فقه به طور مناسب مورد بررسی قرار گرفته اند.

بر هیچ دانش پژوهی اعم از مسلمان و غیر مسلمان پوشیده نیست دانش اصول فقه دستاورد دانشمندان اسلامی بوده و به عنوان ابزار میسر کردن اجتهاد در طول تاریخ اسلام مورد استفاده قرار گرفته است، از آن جایی که فقه و اصول فقه لازم و ملزوم یکدیگرند و فقه به معنای علم قوانین اسلامی و اصول به معنای علم روش های استنباط احکام در دوره های مختلف محل مراجعه علما و محققان بوده اند،ضروری است که در راستای فهم مقتضیات زمان و مکان با تاریخ علم اصول فقه آشنا شد و به طور دقیق و عمیق سیر تحول و تکامل تئوری های مختلف و پایه گذاران این علم و صاحب نظران و مکاتب مختلف آن را شناخت.

همان گونه که فقه - علم حلال و حرام- با نزول قرآن و ورود سنت جایگاه خود را میان مسلمین باز کرده علم اصول فقه نیز همزمان و همگام با آن مراحل تطور و تحول را پشت سر گذارشته اما مشخص است که از نظر تدوین و تألیف قبل از امام شافعی ( رضی اللّه عنه ) نوشته یا سندی در این مورد وجود ندارد و او اولین کسی است که با نوشتن کتاب الرساله باب نگاشتن در این علم را باز کرد و دیگر فقها با الگوبرداری از او به تحول و تکامل این علم کمک کردند و این علم مانند هر پدیده ای دیگری مراحل رشد و نمو و رکود و ایستایی را تجربه کرد.

دکتر مصطفی سعید الخن نویسنده ی کتاب مدیر گروه کلام و ادیان دانشگاه دمشق سوریه بوده و مترجم دکتر جلال جلالی زاده عضو هیأت علمی دانشکده الهیات دانشگاه تهران است.