کتاب عدالت و آشتی ملی

کتاب عدالت و آشتی ملی

کتاب عدالت و آشتی ملی

کتاب عدالت و آشتی ملی؛ نیازی دینی و انسانی، بر اهمیت تحقق صلح و آشتی و سازش ملی به عنوان تنها راه دستیابی برای پشت سر گذاشتن مرحله ی جنگ و آثار برجای مانده از آن است. همچنان که انقلابیون در کشورهای عربی در پی تشکیل دولتی هستند که بتواند بحران مسکن و اشتغال را برطرف کند، و توسعه ی بخش‏های مختلف را به صورت سازماندهی شده، هدفمند، حرفه ای و آکادمیک در راس کار خود قرار دهد، به نحوی که این امر باعث اهتمام بیشتر به فعالیت همه جانبه در جامعه شود. همچنین گسترش آگاهی، مبارزه با تعصب، اهتمام به نسل جدید و همه اهدافی را که مردم برای تحقق آن مبارزه کرده اند، در درجه اول اهمیت قرار دهد.

عدالت یکی از الگوهای اساسی است که اسلام به تثبیت و استقرار آن در میان انسان ها فرمان داده و مردم را به عدالت طلبی تشویق نموده است زیرا اسلام که بر کرامت انسانی و احقاق حقوق بشر اصرار دارد و مردمان را بدان تشویق می کند، بدون تمسک به ابزار عدالت قادر به احقاق حقوق خود نخواهد بود و در سایه ی عدالت است که آرامش، صلح و زندگی مسالمت آمیز سامان می یابد، امنیت و آرامش بال خود را بر فراز جامعه می گستراند و روابط میان افراد براساس توازن، انسجام و برادری استوار می گردد.

همان گونه که اسلام، عدل را در همه جوانب، اعم از حکومت، جامعه، داوری، رعایت حقوق و تکالیف لازم می داند؛ صلح و آشتی را نیز در سطوح مختلف، از جمله اعضای خانواده، جامعه و روابط میان کشورها و ملت ها، ضروری دانسته است. مفاهیمی چون عفو و گذشت، عدالت، صلح و آشتی ارتباط تنگاتنگی باهم دارند. عفو و گذشت، زمینه را برای برقراری صلح و به تبع آن برپایی عدالت همه جانبه آماده و هموار می سازد. سیره و سنت فرستاده ی خدا ، صحابه و خلفای راشدین در مواجهه با مخالفان و دشمنان خود، بهترین الگو برای نسل های بعدی بوده و بر اهمیت این دو مقوله ی مهم و ارزشمند در زندگی انسان ها دلالت دارند.

تجربه ثابت کرده است که در جامعه ای که صلح و آشتی و زندگی مسالمت آمیز برقرار نباشد، عدل هم نمی تواند فراگیر باشد؛ زیرا نگاه تعصب آلود و کینه توزانه مانع اجرای عدالت در میان شهروندان است.

دکتر صلابی در کتاب عدالت و آشتی ملی؛ نیازی دینی و انسانی به خوبی به بررسی و واکاوی این دو موضوع از منظر تاریخی و عینی پرداخته و با استدلال به آیات و احادیث و سخنان بزرگان، نهادینه شدن آن دو را در جامعه ضروری دانسته است. خود در کتاب اشاره می کند که به ندای انقلابیون گوش سپردند، آن را اجابت کردند و همه ی سرزمین های عربی را روشن نمودند؛ تا اولاً گام-های محکمی برای بهبود وضعیت معیشت، اشتغال، غذا و آب بردارند و ثانیاً برای توسعه ی شرایط آموزش، بهداشت، آزادی و دمکراسی حقیقی برگرفته از تمدن و فرهنگ و دین تلاش کنند. این انقلاب-ها برپا شدند تا انسانی زندگی کند که دولت می سازد، تمدن می آفریند و دین خدا را در جهان گسترش می دهد و در سایه ی عدالت در صلح زندگی کند.

آشتی ملی که این کتاب بدان دعوت می کند، برگرفته از کتاب خدا و سنت نبوی، تجربه ی تاریخی اسلامی انسانی و نیز یکی از اولویت های کار ملی است و وظیفه همه فرزندان ملت، براساس عدل و انصاف می باشد.

عدل و انصافی که با بازگرداندن حق به صاحب حق، پاسخ به بی عدالتی ها، جبران خسارت و اعتراف به حق قربانیان و اعاده ی حیثیت به آنان و نیز مقدس شمردن حس میهن دوستی به عنوان عامل حفظ صلح و آرامش و امنیت محقق می شود.

از منظر سیاسی، عفو و بخشش، وحدت امت اسلامی را حفظ کرده است و قدرت و توان امت اسلامی بر اقداماتِ پس از عفو متمرکز شده است. از نظر امنیتی نیز اجرای عدالت قاطع موجب به حاشیه رانده شدن برخی افراد و شخصیت ها می شود و اصولاً دستاورد این عدل برای زندگی، اموال و حوزه ی نفوذ آنان منفی خواهد بود. از این رو قادر به پذیرش وضعیت به وجود آمده نخواهند شد و با توجه به این که این افراد بسیاری از نیروهای میدانی و سیاسیِ خود را همچنان در اختیار دارند، این امر باعث بروز درگیری های طایفه ای و جنگ های داخلی می شود که در نهایت، هیچ کدام از دو طرف پیروز از آن بیرون نخواهند آمد، بلکه تنها دستاورد آن هرچه ریشه دارتر کردن فرهنگ انتقام و به وجود آمدن نیروهای مخالف در داخل و خارج خواهد بود. از این رو دولت هایی را می بینیم که سابقاً جای دولت ما بودند؛ اما اکنون گروه های مخالف را کمک و پشتیبانی می کنند. آری، در عالم سیاست ثباتی وجود ندارد و در روابط میان دولت ها تنها مصالح ملی آنان حاکم است.

ما به خوبی می دانیم که در صورت رد شدن عفو و مصالحه چه پیامدهایی از نظر اقتصادی گریبان گیر مردم و جامعه خواهد شد. دو طرف درگیر در مقابل هم موضع می گیرند، درگیری و جنگ شروع می شود و آثار ویرانگری به بار می آورد.

از حیث اجتماعی، عفو و گذشت باعث به وجود آمدن الفت میان اقشار مختلف جامعه می شود و جامعه ای با فرهنگ ها، زبان ها، نژادها و ادیان گوناگون را باهم متحد می سازد.

البته حتی کار به این جا ختم نمی شود؛ عفو، تجربه ای تاریخی را بنا می نهد که فرهنگ نسل های آینده بر پایه ی آن پرورش می یابد، به طوری که ملت را باهم متحد می کند، سطح همزیستی مردم افزایش می یابد، اختلافات همدیگر را می پذیرند و مصلحت جمعی را بر منفعت شخصی مقدم می دارند.

امروزه ملت ما احتیاج شدید به چنین فرهنگی دارد. ما باید باهم متحد شویم و همدیگر را ببخشیم؛ تا بدین وسیله راه عدالت گران را برای احقاق حقوق و برقراری عدل و برابری و عفو و گذشت هموار سازیم. تا دروازه های امید به روی مردم گشوده شوند. ساختاری شکوهمند پایه ریزی گردد که به برنامه ای برای تعلیم و تربیت و خط مشی جریان های فکری و مشخص کننده ی حدود فرهنگ و چهارچوبی برای وضع قانون اساسی تبدیل شود؛ در نهایت قانونی بر کشور حاکمیت کند که بر پایه ی انتقام جویی، تبعید و بدگویی وضع نشده باشد؛ آنچنان که امروز گرایش انتقام بر وضع کنندگان قانون های جدید غلبه دارد و نیز در صلح و سازش براساس اعطای امنیت به مردم و بازگشت به شریعت مورد اتفاق در جامعه، گفت وگو با همه ی گروه ها، با وجود اختلاف در آرا و نظراتشان، امری است پرفایده که بروز ضعف و سستی در این مورد با توجه به سنگینی خطا و اشتباه به هیچ عنوان جایز نیست.

در نهایت نویسنده تلاش فکری و علمی و راه حل های خود را برای موفقیت آمیز بودن آشتی ملی، به این کتاب افزوده است و در آخر آن را با بحث پیرامون خطر گناهان و عواقب آن ها بر فرد و جامعه و دعوت به توبه و بیان شروط آن و نقش توبه بر حد جنگ افروزی، قتل، حقوق مالی و غیرمالی و در کفاره ی گناهان کبیره و تأثیر آن بر سلامت روانی، اجتماعی و اخلاقی به پایان رسانده است. در مورد نویسنده شیخ علی محمد صلابی، در شهر بنغازی در کشور لیبی سال 1383 هـ مطابق با 1963 م به دنیا آمد. ایشان با تقدیر ممتاز از دانشگاه مدینه منوره لیسانس گرفت و تحصیلات فوق لیسانس و دکترا را در سودان گذراند. او دارای تألیفات بسیار مهم و جامعی در تاریخ می باشند. در حال حاضر در قطر سکونت دارد.