کتاب طب اکبری-جلد دوم

کتاب طب اکبری-جلد دوم

کتاب طب اکبری-جلد دوم

حکیم محمد اکبر ارزانی(م1134ه.ق) که نام اصلی اش محمد اکبر بن میرمقیم است از پزشکان دانشمند ایرانی ست وی در زمان پادشاهی اورنگزیب عالمگیر (1118-1069ه.ق )شیراز را به قصد هند ترک کرد و مقیم هندوستان شد .

در احوالات این حکیم دانشمند گفته شده است که در جوانی اشتیاق فراوانی به فراگیری دانش پزشکی داشت، ولی به دلیل آن که فقط زبان فارسی می دانست و عربی (زبان علمی آن روزگار) را نمی دانست، پزشکان معاصر از پذیرفتن او به عنوان دانشجوی پزشکی خودداری می کردند. سرانجام او پس از یادگیری زبان عربی و اتمام تحصیلات رایج پزشکی، برای دسترسی آسان فارسی زبانان به منابع علمی پزشکی مصمم شد آثار خود را ، به زبان فارسی بنویسد از این رو، برخی لقب ارزانی را برای این حکیم به این دلیل می دانند که وی آموزش پزشکی را با فارسی نویسی و ساده نویسی ارزان کرده است و بعضی گفته اند که این لقب از آن رو بوده که کتابهای وی از جمله میزان الطب، درمانهای بسیار ارزان قیمتی را برای عامه مردم مطرح نموده است. لیکن به نظر نمی رسد این تصورات صحیح باشد چنان که مولف کتاب اطبای عهد مغلیه این عنوان را به خاطر ارادت وی به حضرت ارزان شاه (از عرفای هند)و انتساب وی به مرشد می داند.

این حکیم تألیفات بسیار باارزش و متعددی به زبان فارسی دارد که مهمترین آنها عبارتند از:

1- میزان الطب مشتمل بر سه مقاله که در دو مقاله اول به اختصار اخلاط اربعه و معدلات و منضجات آن ها ذکر شده و مقاله سوم که بخش اصلی کتاب است شامل یک دوره بیماری ها همراه با علاج آن ها می باشد. این کتاب به خاطر اختصار و زبان ساده اش به عنوان اولین کتاب درسی حوزه های طبی هند و پاکستان شناخته شد.

2- طب اکبری، دوره کاملی از علم الامراض که ترجمه ای از کتاب ارزشمند شرح اسباب و علامات نفیس بن عوض کرمانی ست که با حذف مباحث فلسفی و افزوده هایی از کتاب های دیگر در دو مجلد به سال (1112ه.ق) آن را به انجام رسانیده است. کتاب حاضرجلد دوم این کتاب است که در برگیرنده بابهای سیزدهم تا بیست و هفتم می باشد و هر باب مشتمل ست بر چند فصل و قسم . این کتاب در ایران و هند و پاکستان بارها چاپ سنگی شده بود.

3- مفرح القلوب، شرح جامعی بر قانونچه در پنج مقاله که به پادشاه وقت سلطان محمد فرخ سیر اهدا شده است. همین کتاب با عنوان اکسیر القلوب توسط حکیم مولوی نور کریم به زبان اردو ترجمه شده است.

4- قرابادین قادری کتابی ست در دانش داروسازی و تراکیب ادویه که در سال 1126 ظاهراً به عنوان آخرین تألیف طبی مؤلف شناخته می شود و به نام مرادش عبد القادر گیلانی نامیده شده است.
سایر تألیفات این حکیم دانشمند حدود الامراض، مجربات اکبری، مجربات هندی و طب النبی می باشد.