کتاب فرهنگ تدفین در لرستان

کتاب فرهنگ تدفین در لرستان

کتاب فرهنگ تدفین در لرستان

کتاب فرهنگ تدفین در لرستان پژوهشی از دکتر بهمن فیروزمندی استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه تهران تقدیم شما دوستداران تاریخ میشود.

کاوشهای باستان شناسی که از سال ۱۹۶۵ به این طرف در پشت کوه لرستان انجام یافته است، موجودیت قبرستان هایی را از دوره قدیم عصر مفرغ (۳) روشن نموده و از میان دوران های فوق، فرهنگ عصر آهن (۳) تا عصر آهن بهتر از دوران های دیگر شناخته شده و این کاوش ها، مطالعه بیش از ۶۰۰ گور فراهم نموده است. به همین لحاظ در این پژوهش، برای روشن شدن گورستان ها، ساختار گورها و اشیاء تدفینی، در خلال نیمه اول هزاره اول ق .م. به ویژه در منطقه پشت کوه لرستان، کنکاش صورت گرفته و ویژه گیهای گورستان ها، ساختار معماری گورها، اشیاء تدفینی و سنت های به خاک سپاری مردگا ن روشن گردیده است .

براساس این پژوهش، چنین روشن می شود که سنت ها، عرف و عادت و به ویژه فرهنگ تدفین، در عصر آهن، روی هم رفته تداوم سنت های تدفین در لرستان در عصر مفرغ بوده است. مقاله حاضر شامل سه بخش می باشد . در بخش اول به توصیف قبور و اشیاء تدفینی داخل قبرستانهای بردبال ، ورکبود و چم ژی مومه پرداخته شده و در بخش دوم نگاه اجمالی به معماری و ساختار گورها در نیمه اول هزاره اول ق.م گردیده و در پایان نگاهی هر چند به اجمال، وضعیت و چگونگی تدفین مردگان در منطقه لرستان در هزاره اول مورد بررسی قرار گرفته است.

یکی از مهمترین ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و مذهبی هر جامعه، چگونگی تدفین مردگان آن جامعه میباشد که ارتباط مستقیم با فرهنگ و باورهای مذهبی هر جامعه دارد. چرا که از نحوه تدفین در جوامع فرهنگهای مختلف، میتوان به رگه هایی از فرهنگ و باورهای مذهبی آنان پی برد. گورها از آن جهت اهمیت دارند که داده های مختلف از قبیل، باستان شناسی، جامعه شناسی و انسان شناسی را در خود جای داده اند. همچنین می توان به ساختار اجتماعی فرهنگی و فراوانی جمعیت و ارتباطات اجتماعی فرهنگی و سیاسی یک جامعه با مطالعه بر روی داده های گورها پی برد.

در لرستان ویژگی های گورها و اشیاء به دست آمده از داخل آنها از اهمیت ویژ ه ای برخوردار است، چرا که داده های باستان شناختی در طول هزاره اول و دوم ق .م. منطقه، فقط از گورستان ها به دست آمده اند و هیچ اثری از اماکن مسکونی که در ارتباط با صاحبان گورها باشد به دست نیامده است . از این لحاظ اطلاعات ما راجع به فرهنگ و تمدن این منطقه از کشورمان تنها از گورها استخراج می شود.

در مورد چگونگی مراحل تدفین این پژوهش باید گفت که ابتدا به گزارشهای مقدماتی و نهایی چاپ شده در ارتباط با بررسی ها و پژوهش های باستان شناسی منطقه پرداخته شد . سپس از گزارشهای چاپ نشده در مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی و گفتگو با حفاران ایرانی که در بعضی گورها کاوش نموده اند استفاده گردید . مرحله بعد شامل بررسی، بازدید میدانی و شناسایی محوطه در حد امکان، برنامه و زمان فرهنگ تدفین در لرستان بود که در این مرحله، گورستان لیلم مهمترین و بزرگترین گورستان پیش کوه لرستان، کشف شد.

بیشتر کاوش های باستان شناسی در لرستان، مربوط به گورستان های منطقه می باشند که این گورستان ها از نظر زمانی شامل دوره کالکولتیک تا عصر آهن می باشند. لرستان، از جهاتی نسبت به دیگر مناطق ایران دارای مشخصه هایی ویژه میباشد. این منطقه با وجود صعب العبوری و محصور بودن در کوره راههای زاگرس، تا حدودی ارتباط خود را با دیگر نقاط ایران و بین النهرین حفظ نموده است. گورستان هایی که توسط پرفسور واندنبرگ کاوش شده دارای گزارش کامل بوده و از اعتبار علمی برخوردار است، در این مقاله، در اولویت قرار داده شده اند. از جمله گورستانهای کاوش شده مربوط به هزاره اول ق.م. میتوان به قبرستانهای زیر اشاره کرد:

1. بردبال
2. ورکبود
3. چم ژی مومه
4. پایکال
5. جوبی گوهر
6. سر کبود
7. لنگه گوری
8. گیان
9. خاتون
10. تاتون بان
11. تلیاب
12. کل ولی
13. دروند
14. چغا سبز
15. سر تنگ
16. سلحشوری
17. شورابه
18. دار گیلاب
19. کوزه گران
20. چغامائیل بک
21. کزآباد
22. باغ لیمو
23. چم شغال