کتاب تفسیر علمی قرآن

کتاب تفسیر علمی قرآن

کتاب تفسیر علمی قرآن

مولف: جمعی از محققین مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه ی علمیه

بشر امروز همراه با تحولات جدید، پا به دوران نوینی گذاشته و با اندیشه ها و مکاتب جدیدی روبه رو شده است. اگر در گذشته سخن از الحاد و دین داری به میان می آمد، امروزه با تفسیر ملحدانه یا مؤمنانه از متون دینی روبه رو است. مسائل زبان شناسی، نشانه شناسی، پدیدار شناسی، هرمنوتیک و فلسفه ی زبان به شدت او را درگیر کرده است.

البتّه دین دارن و عالمان دینی، همواره در پی معنایابی متون دینی بوده اند و دانش مستقلی به نام علم تفسیر را، که از چگونگی دست یابی به معانی مدلول الفاظ قرآن سخن می گوید، راه انداختند؛ زیرا بر این باور بودند که خداوند متعال در نزول قرآن، مقصود و معنای خاصی را منظور داشته است و به تعبیر هرمنوتیک، نیّت مؤلف در متن محفوظ است.

اهل تفسیر، روش ها و گرایش های گوناگونی در کشف مقصود شارع مقدس به کار برده اند. گرایش های مذهبی (شیعی، معتزلی، اشعری و...)، موضوعی (فقهی، ادبی، فلسفی، اجتماعی، تاریخی، علمی، سیاسی، تربیتی، عرفانی، اعتقادی و...) و نگارشی (موضوعی، تربیتی و مزجی) و نیز روش های قرآن به قرآن، روایی، اشاری و رمزی و عرفانی، عقلی و فلسفی، تفسیر به رأی و تفسیر علمی را مورد بحث قرار داده اند و هر یک از روش ها و گرایش ها که به تفسیر به رأی منجر می شود، از آن جهت که مراد متکلم را مخدوش سازد، مردود و نامشروع شمرده می شود

به هر حال، تفسیر صحیح و مشروع از قرآن، به رعایت ضوابط و شرایطی نیاز دارد که تخطی از آنها، آدمی را به بی راهه می کشاند.

پس روشن شد که قرآن با این که به زبان عربی نازل شده و از واژگان عرفی در تبیین مراد خداوند متعال استفاده شده است، ولی از آن رو که معارف بلند و فراوانی در قالب الفاظ محدود جای گرفته و فاصله ی زمانی زیادی بین نزول قرآن و عصر حاضر تحقق یافته و نیز اصول و کلیات فراوانی در قرآن ذکر شده است، به تفسیر و رعایت ضوابط و قواعد مذکور نیازمند است. حال پرسش جدیدی که پیش رفت های علوم جدیدی برای مفسران به ارمغان آورده این است که آیا تئوری ها و فرضیه های علمی در تفسیر قرآن به مفسران مدد می رسانند یا این که تفسیر علمی از مصادیق تفسیر به رأی و من فسّر القرآن برأیه فقد کفر است. پاسخ دقیق و عالمانه به این پرسش، متوقف بر چیستی تفسیر علمی و درک ضوابط و رعایت شرایط آن است، که محققان فرزانه، حجج اسلام، آقایان دکتر رضایی اصفهانی و دکتر رفیعی بدان پرداخته اند.